Vinissima’s “Kleine wegwijzer voor Armeense wijn”: areni, voskehat, khindoghni & Co.

Vandaag duiken we 6100 jaar in de geschiedenis om Armeense wijn te ontdekken.
Ik ben gek op vergeten druifjes, inheemse druivenrassen, onbekende wijngebieden en bijzondere wijnen. Vorige week kon ik tijdens de WineProfessional 2016 weer mijn hart ophalen. Ik proefde mooie Bulgaarse wijnen van de druivenrassen melnik, melnik 55 (een kloon), rubin (een Bulgaarse kruising van nebbiolo x syrah) en natuurlijk mavrud. Misket was er helaas niet, maar let op! Het witte druivenras misket schijnt het helemaal te gaan maken. Daarnaast proefde ik een paar wijnen uit Azerbeidzjan (ja het is er echt, maar dat ik nou al onder de indruk ben…nee), Libanon, Kroatië en Israël.

6100
Het meest boeiende vond ik de stand met Armeense wijnen. 6100 jaar geschiedenis kent het oude wijnland maar liefst! Een van de series van producent Trinity Canyon Vineyards heet dan ook toepasselijk “6100”. Most werd er vroeger in potten van klei vergist. Daarna werd de wijn in aardenwerken potten (amfora) onder de grond bewaard. Een simpele maar doeltreffende manier om destijds de bederfelijke wijn in een constante temperatuur te kunnen bewaren.
Oudste wijn ter wereld
Armenië heeft een lange wijngeschiedenis. Oude manuscripten laten zien dat de Armeniërs duizenden jaren geleden al bedreven waren in wijnbouw en vinificatie. In 2011 vonden archeologen in de grotten van stadje Areni ’s werelds oudste wijnproductie (zie foto), waarschijnlijk van 4000 v. Chr.
Oorlogen met Arabieren, Turken en Perziërs hebben tussentijdse perioden van verval gegeven. Aan het einde van de 19^e eeuw was er nog maar 9.200ha wijngaard over en na de eerste wereldoorlog 5.100ha. In 1920 werd het land ingelijfd in de Sovjet-Unie. Gedurende de jaren ’20 van de vorige eeuw werden veel wijnhuizen genationaliseerd en behoorden later tot een netwerk van wijnproducerende bedrijven in de Sovjet-Unie. Na de twee wereldoorlog werd er vooral land bebouwd dat niet eerder voor wijnbouw gebruikt werd en in 1990 – toen het land weer onafhankelijk werd – was er zo’n 29.000ha wijngrond, veelal van coöperaties. In de periode van 1945 tot 1985 steeg de productie door de Russische behoefte behoorlijk: 9x voor wijn, 17x voor brandy en 10x voor mousserende wijn. Driekwart van de productie ging dan ook naar Rusland.
Na de val van de Sovjet-Unie daalde het wijngaardareaal drastisch, tot een dieptepunt van 13.000 hectare in 2002 en produceerde toen krap 72.000hl stille wijn (veelal wit, zoet en alcoholisch), 6.200hl mousserende wijn en 46.000hl brandy.

Ararat-vallei
Armenië kent vijf wijnbouwregio’s: de Ararat-vallei, de voet van de heuvels van de Ararat (13%), de Noordoostzone (10%), Vayots Dzor (10%) in het zuidoosten en Zangezur (zo’n 2%). De vallei van de iconische berg Ararat – die wrang genoeg voor de Armeniërs net over de grens in Turkije ligt – is de belangrijkste wijnbouwregio, met 65% van de wijngaarden en de meeste wijnhuizen.

Veel wijngaarden staan op vulkanische bodem en op hoogtes tussen 400en wel 1.70 meter. De hoogte in de heuvels en bergen compenseert de breedtegraad. Hoewel de winters in Armenië erg koud zijn, kan het bekendste rode druivenras van het land, “Areni”, hier uitstekend tegen en levert het indrukwekkende wijnen.

Armeense druivenrassen
In Armenië worden zo’n 400 druivenrassen verbouwd, maar de meeste zijn tafeldruiven. Zo’n 30 inheemse druivenrassen worden in het land verbouwd. Een deel daarvan wordt voor wijn gebruikt, maar de meeste druiven worden gedistilleerd tot – soms uitstekende – Armeense brandy, zoals de Ararat. Het motto van José Vouillamoz – Druiven-DNA specialist en co-auteur van de wijnbijbel “1368 grapes” van Jancis Robinson – is dan ook: “Save them, drink them!”

Inheemse autochtone authentieke druiven; daar gaat mijn interesse naar uit. Niet alleen maar chardonnay of syrah, maar juist eens iets anders. Goed voor ontdekkingsreizen, zeg maar. Niet voor niets is mijn motto: Explore the flavors of life! In Armenië zit je dan dus goed, met bijna alleen maar gekke bijna onuitspreekbare druifjes, zoals qrditchakat of khingochni. Maar er is één druivenras die er duidelijk bovenuit springt, en dat is areni. Wat furmint voor Hongarije is, malbec al enige tijd voor Argentinië is, wat carmenère voor Chili wordt, en wat vranec voor Macedonië moet worden, die positie kan het rode druivenras areni voor Armenië gaan innemen! We noemen zo’n toppositie ‘icon grape’ of ‘signature grape’, een druivenras dus waarmee een land zich internationaal kan onderscheiden en dat automatisch met dat land geassocieerd wordt, maar ook met kwaliteit! Areni heeft dat in zich.

Wit:

• Garan dmak: betekent ‘vette staart’ in het Armeens; het lijkt op de staart van een lammetje. Oud Armeens ras uit Armavir. Winterhard; kan overleven bij -15°C.Wordt veel als blendpartner gebruikt voor tafelwijnen, dessertwijnen, brandy en druivensap.
• Kangun: betekent ‘stevig’ in het Armeens. Vooral gebruikt voor brandy en zoete versterkte wijnen. Een kruising van sukholimansky bely x rkatsiteli. De aroma’s zijn wit fruit, bloemen, honing en kweepeer.
• Khatum/khatum: niets over te vinden
• Mskhali: het meest aangeplante ras van Armenië dat vooral gebruikt wordt voor brandy. Wordt ook gebruikt voor droog wit en fruitige (half)zoete dessertwijnen. Komt vooral voor in de regio Ararat.
• Qrditchakat: niets over te vinden
• Rkatsiteli: kennen we vooral uit Georgië, maar wordt ook aangeplant in bijvoorbeeld Armenië, Oekraïne, Macedonië, Moldavië, Roemenië, Bulgarije en sinds 1954 zelfs in China. Is sowieso erg populair in de ex-staten van de Sovjet-Unie vanwege zijn productiviteit, zijn kouresistentie en zijn behoud van zuren. In Armenië was het het meest aangepante ras tijdens de periode van de Sovjet-Unie, nu is de aanplant gedaald tot zo’n 7%. Geeft droge witte wijnen met een verkwikkende zuurgraad. Is een van de kruisouders van de druivenrassen kangun, pervenets magaracha en podarok magaracha.
• Voskehat: betekent ‘gouden druif’ in het Armeens. De druif geeft veel aroma, met fruitige en florale tonen en levendige zuren. Geschikt voor lichte witte wijnen en als blendpartner in mousserende wijnen, maar ook voor ‘oranje wijnen’ met schilweking en zelfs versterkte witte wijnen (zoals de Ochakan in Madeira-stijl). In Azerbaidzjan is het ras bekend als kharji en wordt er vooral gebruikt voor sherry- en Madeira-achtige wijnen.

Rood:

• Akhtanak: ingewikkelde kruising van sorok lyet oktyabrya x saperavi. Sorok lyet oktyabryais zelf weer een kruizing van kopchak x alicabnte henri bouschet. Het synoniem ‘haghtanak’ betekent ‘overwinning’. Jancis Robinson moet dit ras een van de meest veelbelovende van Armenië! Het ras wordt gebruikt voor de productie van droge wijnen, zoet en versterk en mousserend. Akhtanak geeft wijnen met een intense kleur en een rijke tanninestructuur.
• Areni: betekent ‘bloed’ in het Armeens. Een 100% inheems Armeens ras en de belangrijkste rode troef van het land. Genoemd naar het stadje Areni in de provincie Vayots Dzor, waar het ras vermoedelijk zijn oorsprong heeft en waar ook in 2011 de oudste wijnkelder van de wereld werd gevonden (4000 v.Chr.). Zorgt voor fruit en structuur. Wordt gebruikt voor droge en halfdroge full-bodied wijnen van hoge kwaliteit met goed bewaarpotentieel.
• Kakhet: betekent ‘geschorst’ in het Armeens. Doet denken aan de Georgische regio Kakheti en zou via daar geïntroduceerd kunnen zijn. Het ras is ook verwanter aan de Georgische rassen kikvi en kisi dan aan Armeense rassen. Geeft wijnen met een wat bleke kleur. Florale aroma’s en bessen. Geschikt voor houtrijping. Traditioneel ras in Ararat en Armavir. De druif is het bekendste van de zoete rode Kagor-dessertwijnen, maar er wordt tegenwoordig ook droge rosé en droog rood van gemaakt.
• Karmrajut: betekent ‘rood sap’ in het Armeens. Ingewikkelde kruising tussen het niet meer bestaande Armeense ras adisi x NO 15-7-1. Komt vooral voor in Armavir en wordt veel voor halfdroge dessertwijnen gebruikt.
• Khindoghni: betekent ‘lachend’ in het Armeens. Komt vooral voor in Nagorno-Karabach, maar ook in Armenië en Oezbekistan. Het ras geeft volle droge wijnen met veel alcohol, een goede structuur en tannine. Maar er worden ook dessertwijnen van laatgeoogste druiven van gemaakt.
• Megrabuyr: betekent ’gearomatiseerd met honing’ in het Armeens. Ingewikkelde kruising tussen C 484 x C 128. C 484 is weer madeleine angevine x chasselas musqué. C 128 is de Oekraïense tafeldruif ichkimar x de niet meer bestaande yanvarskii chernyi. Vooral gebruikt voor rosé dessertwijnen.

Amfoorwijnen

Armenië heeft, net als Georgië, de oude bewaarmethode van wijn in amfora weer herontdekt. De Georgische manier kende ik al. Daar heten de wijnen ‘qvevri’-wijnen, naar de aardenwerken amfora, qvevri. In Armenië gebruiken ze dat woord kennelijk niet, ze gebruiken het Armeense woord voor amfoor: “karasi”.
Een van de wijnen die ik proefde heet zelfs zo: de “Karasi” van producent Zorah. Deze wijn heeft een jaar rijping op amfoor gehad. De “Yerez” van Zorah ook. Opvallend is dat bij de wijnen van Zorah het effect van de oxidatie, dat je sterk merkt bij de Georgische qvrevri-wijnen (ze gaan dan wat ‘sherry-achtig’ smaken) zich nauwelijks of zelfs helemaal niet voordoet bij de Armeense amfoorwijnen. Ze lijken juist puurder van smaak te worden. De witte “6100 acestors” van Trinity vertoont echter wel een typerende lichte oxidatie en oranje kleur.

Armeense wijnproducenten
Ik proefde wijnen van de volgende producenten: Armenia Wine Factory, Karas, Voskeni Wines, Trinity Canyon Vineyards en Zorah. De volgorde geeft min of meer ook de kwaliteitstoename aan, met Armenia als grote wijnproducent van Armenië en Zorah als topproducent. Andere Armeense producenten zijn bijvoorbeeld 365wines, Anush, Armas Estate, Yerevan Factory of Sparkling Wines, Tierras de Armenia en Maran.

• Armenia Wine Factory (te vinden op Facebook) is de grootste wijnproducent van Armenië. Armenia maakt wijn, brandy en wodka.
• Karas Wines (www.karaswines.com): de naam en het logo (een aardenweken karaf) verwijst naar de amfoor. Karas Wines is een nieuw wijnhuis dat ligt in het westen van de Armavir-regio van de Ararat-vallei. De 400 hectare wijngaarden op voornamelijk vulkanische bodem zijn eigendom van Tierras de Armenia en sinds 2010 wordt er wijn gemaakt. Karas maakt zowel gebruik van inheemse als van internationaal bekende druivenrassen: voor wit chardonnay, viognier en kangun, en voor rood malbec, tannat, syrah, merlot en cabernet franc. Als wijnmakers/-adviseurs zijn betrokken de Argentijn Gabriel Rogel en niemand minder dan Michel Rolland!
• Voskeni Wines (te vinden op Facebook) is een relatief nieuw bedrijf in Sardapat, in de Armavir-regio in de Ararat-vallei. De geschiedenis dateert echter al uit 1925. Toen keerde Smbat Mateossian, een ondernemer uit Boston, terug naar Armenië en kocht er wijngaarden. Zijn droom was een eigen wijngaard, maar zijn eigendom werd in beslag genomen door de bolsjewieken. Pas in 2008 kon de wijngaard gerealiseerd worden, op de vulkanische bodem van de Ararat-vallei. Voskeni maakt nu een witte en een rode wijn van inheemse druivenrassen.
• Trinity Canyon Vineyards (zie http://www.trinitycv.com) begon in 2009 met het aanstekelijke enthousiasme van drie wijnliefhebbers. Zij verzamelden een groep wijnprofessionals om zich heen en begonnen in het dorpje Aghavnadzor in de Vayots Dzor Highlands een wijngaard, op een hoogte van zo’n 1.300 meter op een mix van vulkanische, gravel- en zandbodem. Ook Trinity maakt wijnen van inheemse druivenrassen, zoals de witte voskehat en de rode areni.
• Zorah (www.zorahwines.com) is een topproducent met dito wijnen. Hun toprange bestaat uit drie wijnen: de witte “Voski” (dat betekent “goud” in het Armeens), de “Karasi” (dat betekent “amfora” in het Armeens) en de topwijn “Yeraz” (toepasselijk “droom” geheten).

 Ik proefde achtereenvolgens:

• Armenia red 2013 en Armenia rosé 2010: de rode is een soepele instapper van druivenras areni, de rosé van Арени и Кахет (areni en kakhet) is een wat schrale instapwijn.
• Karas, 2014 white: van de druivenrassen kangun, chardonnay en rkatsiteli. Uit de regio Armavir van druiven die op 1.200m hoogte op vulkanische bodem worden verbouwd. De wijn heeft zachte zuren en tonen van meloen. Verder een voor ons afwijkend smaakpalet en wat branderig.
• Karas, 2014 red: niet van inhgeemse druivenrassen, maar van syrah, malbec, tannat en petit verdot. Off dry met rijp fruit en veel cassistonen.
• Voskeni, 2014 white: ook uit Armavir. Van de druivenrassen voskehat, garan dmak, khatun en qrditchakat. Van vulkanische bodem. Mooi. Fris. Zachte zuren. Aromatisch en muskaatachtig.
• Voskeni, red: van druivenrassen areni, khndoghni en kakhet. De areni zorgt hier voor fruit en structuur, de khndoghni voor tannine en structuur. 9 maanden vatrijping. Lekker sappig en fruitig.
• Trinity Canyon Vineyards, 2014 white “6100 ancestors”: van druivenras voskehat, van vulkanische bodem. Fris. Meloen. Afwijkend aroma van honing en kamperfoelie en is licht oxidatief. Bittertje. Milddroog. De wijn is “ancestors” (voorvaderen) genoemd omdat de wijn – net als in vervlogen tijden – schilweking heeft gehad en daarna gerijpt is op amfoor. De wijn is niet gefilterd en heeft een goudgele kleur, bijna oranje.
• Trinity Canyon Vineyards, 2014 rosé “6100”: het instapniveau van rood en rosé van Trinity is “6100”genaamd, naar refererend aan de lange geschiedenis van de Armeense wijn. Areni betekent ‘bloed’ in het Armeens. Deze rosé is fris, vrij droog,zacht en heeft aroma’s van aardbeitjes en framboosjes.
• Trinity Canyon Vineyards, 2014 red “6100”: van druivenras areni. 14 maanden houtrijping in vaten van Kaukasisch eikenhout. Soepel, droog en sappig.
• Zorah, Voskì 2014 (wit): Voski betekent goud in het Armeens. Van de inheemse druivenrassen voskehat en garan dmak. Sappig. Milddroog. Bittertje.
• Zorah, Karasì 2013 (rood): Karasi betekent amfoor. Deze wijn heeft een jaar op een aardenwerken amfoor in de grond gelegen en daarna nog een half jaar flesrijping gehad. Van druivenras areni die op 1.400 meter op zandbodem groeide. Elegante wijn. Droog. Mooie balans. Aards. Tabak. Kruidig. Rozijnen.
• Zorah, Yeraz 2012 (rood): de topwijn van het huis, toepasselijk “Yeraz” genoemd, wat droom in het Armeens betekent. De wijn heeft 1 jaar op aardenwerken amfoor gerijpt en daarna nog 1 jaar op ongebrande eiken vaten en tenslotte nog 18 maanden flesrijping gehad. De combinatie van amfoor en ongebrande (!) vaten levert een pure zuivere wijn op. Stevig, dat wel, met slechts op de achtergrond wat houttonen. Mooie zachte tannines.

Voor wie op avontuur wil, is Armenië zeker een boeiend wijnland. Niet alleen vind je er veel traditie en geschiedenis, maar ook boeiende – en mooie – wijnen, maar ook leuke nog onbekende druivenrassen.

Genatzt! Op het leven, klink de glazen, ofwel: Proost!

 

[Royal Beverages Group in Amersfoort importeert o.a. de wijnen van Zorah en de Armeense brandy ArArAt. ArmenianBrandyandWine.com importeert onder andere Armenia en Karas. De Zorah Karasi is ook te koop bij AndereWijn.nl.]

 

Advertentie

Vinissima’s kleine wegwijzer naar inheemse Macedonische druivenrassen: vranec en smederevka, temjanika, zilavka, kratosija en stanosija

Vorige week maakten we met 8 Nederlanders (sommeliers en pers/bloggers) een korte trip naar Macedonië. Niet de gelijknamige noordelijke Griekse provincie, maar het land dat tussen Servië (Noord), Bulgarije (Oost), Griekenland (Zuid) en Albanië (West) ligt. Vanwege dat naamsgeschil met Griekenland mag Macedonië zich trouwens formeel in internationaal verband geen Macedonië noemen. Het land heet daarom officieel FYROM (Former Yugoslav Republic of Macedonia), ofwel de Republiek Macedonië. Met 2,1 miljoen inwoners is het een relatief klein land in de Balkan. Inmiddels is het land kandidaat EU-lid, met de euro kun je er dus nog niet betalen.

Er zijn rond de 33.500 hectare wijngaarden (waarvan 70% met wijndruiven en 30% met tafeldruiven beplant zijn) en er wordt zo’n 100 miljoen liter wijn geproduceerd. In 2011 stond het land op de 27^e plaats van de wereld.

Export
Er zijn momenteel zo’n 80 wijnproducenten in Macedonië. Vijftien daarvan exporteren. Zo’n 80% van de wijnproductie wordt geëxporteerd. Wij bezochten in korte tijd maar liefst negen wijnproducenten die allemaal exporteren: Stobi, Sopot, Tikves, Bovin, Popova Kula, Dalvina, Imako, Ezimit en Kamnik. Verslagen hiervan vind je elders op deze site (zie ook de diverse blogs onder https://vinissima.wordpress.com/category/macedonie/).

Ontdekkingsreis
Waarom is Macedonië leuk? Als je van vineuze ontdekkingsreizen houdt, dan hou je ook van Macedonië! Natuurlijk, we vinden hier ook chardonnay, sauvignon blanc, cabernet sauvignon en merlot. Soms zelfs verrassend goed. Maar als je wilt exporteren, is het wel handig dat wijnliefhebbers je eerst leren kennen via goed gemaakte wijnen van internationaal bekende druivenrassen.

Maar wat mij betreft zit de aardigheid van landen als Hongarije, Griekenland, Georgië, Slovenië, Kroatië, Bulgarije of Macedonië juist in het feit dat zij ook een andere wereld laten zien! Hier kun je je hart ophalen aan onbekende, inheemse, autochtone en soms ‘vergeten’ druifjes. En dat maakt dat je je hier een echte vineuze ontdekkingsreiziger kunt voelen. Inmiddels zijn we allemaal al redelijk bekend met de Hongaarse troef furmint. Georgische saperativi, kisi en rkatseteli dringen mondjesmaat door. Zuiver wit uit Slovenië van bijvoorbeeld welschriesling en mooie volle wijnen van de Griekse agiorgitiko of assyrtiko wekken interesse van sommeliers.

De nieuwe ‘icon grape’: vranec!
Ook in Macedonië hebben we weer verrassende druiven met mooie namen als smederevka en temjanika en meer onuitspreekbare dryuivenrassen als vranec, kratusija, zupljanka en zilavka. Wat mij betreft is vranec (spreek: wraa-netsch) de grote ster. Wat furmint voor Hongarije is, malbec al enige tijd voor Argentinië is en wat carmenère voor Chili moet worden, dat moet vranec voor Macedonië worden! Vranec is een prachtig rood druivenras die mooie volle zwoele wijnen oplevert en die het ook geweldig doet als blendpartner van cabernet sauvignon en merlot. Mijn tip aan de Macedonische wijnproducenten is dan ook: zet vol in op vranec en maak van vranec de ‘icon grape’ van Macedonië! Je hebt dan echt iets herkenbaars en eigens waarmee je je internationaal kunt profileren.

Wil je meer weten over de verschillende druibenrassen van Macedonië? Hieronder heb ik een klein overzicht gemaakt voor de belangrijkste witte en rode druivenrassen van Macedonië. De internationale beschrijf ik niet, de inheemse wel.

Witte druivenrassen

Rkatsiteli (r’kacteli)
Dit druivenras is van oorsprong Georgisch, maar het wordt sinds de 50ger jaren van de vorige eeuw veel in Macedonië gebruikt, met name in de vallei van de Vardar-rivier. De naam betekent rode wijnscheut (rka = wijnscheut, tsiteli = rood). De wijnen van rkatsiteli zijn fris, rond en harmonieus en hebben een herkenbaar aroma. In Macedonië hebben ze aroma’s van appel, peer, mango, perzik, grapefruit en ananas. Serveer ‘m bij neutrale kaas, prosciuto, wit vlees of groene salades.

NB In China is het ras geïntroduceerd als baigu.

Sipon (= furmint)
Sipon (šipon) is hetzelfde ras als de Hongaarse furmint. Het is het belangrijkste druivenras voor Hongaarse Tokaji. In Macedonië wordt het vooral voor mooie droge wijnen gebruikt die een goede aciditeit bereiken.

Smederevka (plovdina, dimyat)
Dit is het belangrijkste witte druivenras van Macedonië. De oorsprong van smederevka is wellicht Servië, maar dat is onbekend. Het is een van de oudste druivenrassen uit de Balkan. Het ras komt in bijna alle wijngebieden van Macedonië voor.

Smederevka rijpt laat, vaak begin oktober, en geeft een hoge opbrengst. Het ras is gevoelig voor kou en groeit dus met name in de warmere gebieden.

De wijn van smederevka is fruitig en vriendelijk met een relatief laag alcoholpercentage en wat vanilletonen. Er wordt vooral tafelwijnkwaliteit en bulkwijnen van gemaakt, maar de druif kan ook aardige wijnen opleveren. Spijs: samen met lichte apetizers, wit vlees, kaas, vis en groene salade.

Smederevkadruiven worden ook gebruikt voor de frisse zomerse ‘spritzer’ (mix ‘m dan met bruiswater) en voor de productie van de Macedonische brandy: rakija.

In de druivenbijbel van Jancis Robinson vind je deze druif onder zijn Bulgaarse naam dimyat. Robinson omschrijft de druif als “productive, everyday Bulgarian white” en vermoedt dat het druivenras oorspronkelijk uit Bulgarije komt. De Macedonische smederevka geeft volgens haar “unexceptional everyday wines”.

Temjanika (muscat blanc à petits grains)
De oorsprong ligt vermoedelijk in Griekenland. De naam betekent sterke intense geur van tijm. Dit is een van de oudste en meest verbreide druivenrassen ter wereld. Temjanika is hetzelfde als de muscat blanc à petits grains. Temjanika heeft warmte nodig, liefst ook een lange droge herfst zodat de druiven langer kunnen hangen en meer suikers kunnen opbouwen. In Macedonië vind je het ras vooral in de Tikves-regio waar men er ook graag dessertwijnen van maakt.

De wijnen zijn bloemig en fruitig met een herkenbaar muskaataroma. Daarnaast herken je bij jonge wijnen ook vaak wat kruidigs en perzik, abrikoos, gedroogde pruimen en sinaasappel. Met wat meer oudering komen ook aroma’s van basilicum en zelfs wierook vrij. Macedoniërs zijn gek op dit ras en z’n wijnen en maken er ok graag een mooie florale witte wijn van. Op z’n best kan temjanika een kans zijn voor Macedonië door z’n potentie om er hier aromatische complexe droge witte wijnen met muskaataroma en fraicheur van te maken.

Drink ‘m bij lichte gerechten, wit vlees, vis of dessert, afhankelijk van of de wijn droog, halfdroog of zoet is.

Zilavka (žilavka, zhilavka)
Dit ras komt uit de streek rond Mostar en is het beroemdste Herzogovina-ras. In Macedonië wordt het in de warmere regio’s aangeplant: Veles, Tikves, Ovcepole en Strumica-Radovish. Zilavka rijpt laat, begin oktober. Zilavka kan full-bodied wijnen van hoge kwaliteit leveren. De wijn van zilavka is vol en notig, verfrissend met aangename aciditeit, sappig en fruitig met aroma’s van citroen, gemaaid gras en witte perzik. Drink ‘m bij zeevruchten, pasta, wit vlees, kaas en dessert. Het ras wordt soms ten onrechte verward met furmint.

Zupljanka (župljanka)
De naam betekent parochiaan. Het witte druivenras is een Servische kruising van prokupac (prokupec) en pinot noir en is inmiddels wijd verbreid in Macedonië. Jancis Robinson schrijft: “župljanka is een synoniem voor chasselas, maar de twee moet je niet verwarren.”

Zupljanka kenmerkt zich door een fijne fraicheur en het ras geeft volle wijnen. Geschikt voor visgerechten, oesters of gegrilde mediterrane groenten.

Overig wit
Daarnaast ook onder meer: chardonnay, grenache blanc, muscat ottonel, pinot gris / pinot grigio, riesling, sauvignon blanc, traminer, viognier, welschriesling (hier bekend als grasevina).

Rode druivenrassen

Kratosija (kratošija, primitivo, zinfandel)
Kratosija heeft veel synoniemen, onder andere tribidrag (in Kroatië) en morellone (Puglia), maar het druivenras is vooral bekend als primitivo in Zuid-Italië / Puglia en als zinfandel in de VS en zou qua DNA verwant zijn. Ook volgens Jancis Robinson zijn kratosija, primitivo en zinfandel hetzelfde.

Het ras kent een lange geschiedenis in Macedonië. Er wordt nu topkwaliteit van gemaakt.

Je kunt er fruitige Beaujolaisachtige wijnen van maken, maar ook krachtige wijnen à la Bordeaux met veel alcohol en een hoog bewaarpotentieel.

Drink ‘m bij BBQ of pittige kazen.

Plavac mali
Belangrijkste druivenras van Kroatië dat ook in Macedonië aangeplant wordt. De druif geeft rijke smakelijke wijnen met stevig alcoholpercentage en tannines. Aroma’s van bramen, zwarte kersen, peperig en kruidig.

Prokupec
Komt oorspronkelijk uit Servië. Het druivenras heeft een hoog suikergehalte en de wijnen zijn rood met kersenzuur.

Stanusina (stanushina, stanušina, stanušina crna, gradesh)
De oorsprong van stanusina ligt in Tikves waar het ras wijd verbreid is. Voor de druifluis bestond het ras hier al en het was toen het belangrijkste ras in deze regio. Duurzaamheid, hardheid is z’n belangrijkste voordeel. Het ras kan alles aan. Het druivenras kan een hoge kwaliteit geven, mits men veel aandacht besteed aan de wijnstokken en trossen en er in de wijngaard streng geselecteerd wordt.

Stanusina geeft volgens de Macedoniërs bleekrode wijnen, maar met een goede extractie en een hoge zuurgraad die een mooie fraicheur en een zekere verfijndheid aan de wijn geeft. Fris, elegant, frambozen, zijdezachte tannines en een uitzonderlijke verkwikkende zuurgraad worden geroemd. Opvallend genoeg noemt Jancis Robinson juist het gebrek aan zuren als probleem, naast gebrek aan body en textuur. Een reden om kratosija volgens haar te blenden met prokupac en/of kratosija.

De wijn komt jong gedronken het best tot zijn recht. Dan is de wijn lekker fruitig met aroma’s van aardbei en framboos. Serveer de wijn wat koeler (10-16 graden) en drink ‘m bij niet al te stevige gerechten, sla, het Balkan-gerecht sarma, gevulde paprika.

Popova Kula is een van de grote voorvechters van dit ras. Het eigenzinnige wijnhuis maakt er wit, rosé en rood van.

Vranec
Vranec is het belangrijkste rode druivenras in Macedonië. Maar liefst de helft van de rode aanplant bestaat uit vranec. Het werd in 1950 in Macedonië geïntroduceerd door Prof. Dr. Dragan Nastev die het ras in Skopje aanplantte. Vranec is een echt Balkanras dat de mentaliteit van de lokale bevolking goed weerspiegelt, warm en krachtig. Het woord vranec betekent zoiets als sterk zwart paard. Wijnen van vranec krijgen daardoor de associatie van kracht, potentie en succes. Maar vranec (vran) betekent ook zwart en dat is de reden waarom de donkere wijnen van dit druivenras bekend staan als de zwarte wijn van Macedonië. Het ras kenmerkt zich door extreem hoog aandeel anthocyanen. Het ras is geweldig op zichzelf, maar is ook een perfecte blendpartner voor cabernet sauvignon, merlot en syrah.

Wijnen van vranec hebben een diepe donkere kleur en aroma’s van rijp fruit. De wijn is vol en heeft een goede structuur en balans. Jonge wijnen zijn paars en smaken naar aardbeienjam en wilde bessen. Ze hebben ferme tannines en kunnen goed rijpen op eikenhouten vaten. Met de jaren wordt de structuur zachter en gaan de aroma’s over in gedroogd fruit en cacao. In de buurt rond Skopje krijgt de druif meer zuren, terwijl in Tikves bouwt meer suiker op waardoor de wijn daar ronder en voller wordt.

Vranec is lekker bij stevige gerechten met rood vlees en wild, BBQ en gerookt vlees.

Overig rood
Daarnaast ook onder meer: cabernet franc, cabernet sauvignon, carmenère, kadarka, merlot, montepulciano, muscat blanc à petits grains, muscat frontignan, muscat trollinger (muscat hamburg), petit verdot, pinot noir, sangiovese, syrah.

 

Proost!
На здравје! Na zdravje!

 

 

Dag 2 studiereis Macedonië: Tikves Winery

Wow. Geweldige wijnen en ontvangst van de grootste wijnproducent van Macedonië: Tikves Winery.

Imposante cijfers. 45 miljoen flessen, waarvan 500.000 premiumkwaliteit. 4.000ha wijngaard (1.000 eigen en 3.000 ingekocht). Wijnen van 30 druivenrassen. 50% wordt geëxporteerd.

De wijngigant is net aan het oogsten. Dat doen ze tot 12 uur en niet op het heetst van de middag. Er komt steeds meer aandacht voor terroir en er wordt steeds strenger geselecteerd. Kwaliteit heeft aandacht, de bulkwijnen zijn eruit. Het bedrijf is er trots op dat het als enige Balkanwijn 90+ punten van Parker kreeg. Wijnmaker Marko Stojakovic studeerde in Bordeaux en Montpellier en werkte bij diverse Franse wijnhuizen. Sinds 2010 versterkt hij het team van Tikves.

We proeven jonge vergistende oogst.

• Lekkere bloemige 2014 Rkaciteli. Fris. Bloemig. Kweepeer. Zachte zuren. Verfrissend bittertje. Tropisch.
• 2014 Temjanika met een klein zoetje.
• 2014 Alexandria white van 75% chardonnay en 25% frisse riesling. Frisse combi die werkt.
• 2014 Grenache blanc. Hier zit ook een klein beetje grenache gris bij. Fris met een amandelbittertje.
• Alexandria rosé van 40% pinot noir, 40% merlot en 20% cabernet.
• 2013 Bela Voda white van grenache en chardonnay. Dik en vol.
• Mijn witte favoriet: waanzinnig mooie volle en complexe Barova white 2013 van grenache blanc en chardonnay met 5 maanden houtrijping, van vulkanische bodem op 600m hoogte. Complex. Balans, Vol, dik en romig. De 2014 is net wat frisser.
  Verschil tussen Bela Voda en Barova is het terroir. Dat van Barova wint het duidelijk.
• We proeven ook de 2014 chardonnay van Domaine Lepovo, een ‘boutique winery’ met wijnen van zandbodem voor de lokale markt. Wat neutraal.
• 2013 Merlot. Zacht, fruitig en sappig.
• 2013 Cabsauv. Fruitig en licht en iets meer structuur dan de merlot.
• 2013 Alexandria Cuvée van vranec, merlot en cabsauv. Mist wat spanning en zuren.
• Mijn rode topper: 2013 Vranec Special Selection. Heel mooi! Stevig, donker fruit, koffie, goede fraicheur en concentratie.
• 2012 pinot noir van Domaine Lepovo bekoort me niet.
• Bela Voda red van plavec en vranec. Bijna zoet en weinig zuren. Rijp. 15 maanden hout.
• Barova red van kratosija en vranec.
• We sluiten af met een dikke volle Grand Cuvée Domaine Lepovo 2013 van 60% vranec, 30% cabsauv en 10% merlot.

Daarna een mooie lunch met door ons geselecteerde wijnen die laten zien dat de wijnen het ook aan tafel geweldig doen. Afsluiter met 1962 sipon (= furmint) en een brandy uit 1971.

Leuk om te horen trouwens dat Tikves ook trainingen voor sommeliers doet in eigen land. En ze houden op tv Food & Wine shows en schrijven artikelen over dit onderwerp. Baanbrekend, want kennelijk was er in Macedonië tot voor kort nauwelijks aandacht voor wijn-spijs.

Import in NL: Univin.